Wijnen uit Champagne

De Champagne is de noordelijkste wijnstreek van Frankrijk en is vooral beroemd om zijn mousserende wijn, die alleen afkomstig uit deze regio champagne mag heten. Hoewel hier al sinds de negende eeuw wijn wordt gemaakt, slaagden wijnmakers er pas tegen het einde van de zeventiende eeuw in de belletjes te beheersen die vrijkomen tijdens de alcoholische gisting.

Het klimaat van de Champagne is met zijn gemiddelde temperatuur van 10˚Celsius nauwelijks geschikt voor wijnbouw. Koude winters en in het voorjaar vaak regen. De aangeplante druiven Chardonnay, Pinot Meunier, en Pinot Noir worden dan ook maar ternauwernood rijp. Er wordt ook vaak maar geoogst op 9 of 10% potentiële alcoholgehalte. Het zijn druiven die eigenlijk nog veel te veel zuren bevatten. Maar juist die hoge zuren maken champagne als drank zo aantrekkelijk. In combinatie met de bodem met grote hoeveelheden kalk en krijt wordt de warmte en vocht vastgehouden en tegelijkertijd gezorgd voor een goede afwatering. Het gebied heeft enige heuvels en de wijngaarden liggen op de hellingen op een hoogte van 130 tot 180 meter boven de zeespiegel. Hierdoor worden de druivenstokken tegen voorjaarsvorst beschermd die hier vaak in de laag gelegen delen van het landschap toeslaat. De wijnstokken moeten in de Champagne knokken om te overleven, maar een goede wijnstok doet niets liever. Ideaal om druiven in dit gure klimaat tot rijping te laten komen, maar ook om de uiteindelijke champagne te laten rijpen. In de kelders, die uit diezelfde kalkbodem zijn gehakt en een  ideale temperatuur en luchtvochtigheid hebben, liggen dan ook miljoenen flessen champagne opgeslagen.

Chardonnay, Pinot noir en Pinot meunier

Champagne wordt gemaakt van drie druivenrassen: Chardonnay, Pinot noir en Pinot meunier. Sporadisch ziet men ook champagnes waarin ook de 4 overige geoorloofde druivenrassen (Petit Meslier, Pinot Blanc, Arbanne en de Pinot Gris) aanwezig zijn.  Ze komen zowel samen als apart in de fles terecht, afhankelijk van het beoogde type champagne. Een blanc de blancs wordt alleen van de witte druif chardonnay gemaakt en een blanc de noirs van één of beide blauwe druivensoorten.

Elk champagnehuis heeft een eigen smaakstijl en om die jaar in jaar uit te kunnen garanderen, wordt champagne gemaakt van wijnen uit verschillende oogstjaren. Bij deze champagnes staat op het etiket dan ook geen jaartal. Alleen in uitzonderlijke jaren wordt er een millésime gemaakt, een champagne van wijnen uit één oogstjaar. Het jaartal staat in dat geval op de fles.

Champagne gebieden

De belangrijkste productiegebieden in de Champagne zijn de Montagne de Reims, de Vallée de la Marne en de Côte des Blancs. Vanwege de verschillen in bodemsamenstelling domineert in elk gebied een andere druif, respectievelijk pinot noir, pinot meunier en chardonnay. Côte des Sézanne is een verlenging van de Côte des Blancs, zij het met wat minder gedistingeerde champagnes. Een stuk verder naar het zuiden toe ligt de minder bekende Côte des Bar waar de pinot meunier vooral gebruikt wordt.

Champagnes krijgen hun unieke karakter door de bewerkingen in de kelder, maar ook de herkomst van de druiven, de persing, de verhouding tussen de gebruikte druivenrassen en het jaar van de oogst zijn van invloed op het uiteindelijke product.

Dosages

De champagnes worden vooral onderscheiden door hun al dan niet zoete smaak. Een zoete(re) smaak wordt bereikt door aan het einde van het rijpingsproces een suikertoevoeging (dosage) aan de fles champagne toe te voegen. De Franse wet schrijft voor hoe de verhoudingen tussen de smaaktypen en de dosages moeten zijn:

Champages zonder toegevoegd dosages krijgen op het etiket de aanduiding Brut Nature of Extra-brut. Deze champagnes bevatten van nature minder dan 3 resp. 6 gram per liter restsuiker.

Millésime

De meeste flessen zijn voorzien van het etiket Brut Sans Année ook wel “BSA” of “Brut sans millésime” – Dit is een brut zonder jaartal en de fles is het visitekaartje van elk champagnewijnhuis. Brut sans millésime maakt 80% van de omzet uit. Champagnehuizen bepalen het type karakter van de champagnes en dat karakter verschilt per champagnehuis. 

Aangezien in de Champagne van oudsher meer wijnboeren waren dan hectares wijngaarden was het voor veel boeren ondoenlijk om op een rendabele manier champagne zelf te produceren. Ze verkochten dan liever hun druiven aan grote, nu wereldberoemde handelshuizen als Moët & Chandon, Bollinger, Taittinger en dergelijke. Tegelijkertijd is er een steeds groter wordende groep kleinere wijnboeren die het heft in eigen hand nemen. Hier proef je vaak nog meer de essentie en de echte expressie van het terroir binnen de champagnes. Een ander voordeel de vaak lagere prijs dan bij de prestigieuze champagnehuizen. Het loont om je niet alleen te laten leiden door bekende namen met hun mooie dozen en verpakkingen. 

Champagnes zijn niet meer weg te denken bij speciale gelegenheden. Geen feest is compleet zonder een glas champagne. Maar de laatste jaren is er – terecht – ook steeds meer aandacht voor de brede culinaire inzetbaarheid van de verschillende typen champagne. De populariteit van champagne neemt al jaren toe en dat is terug te zien in de verkoopcijfers.